Η αναβίωση του γυναικείου ζητήματος (18ος - 19ος αιώνας)

Abstract

In the first chapter I present the “revival” of the “quarrel of women” during the 18th century and the ideological shifts during the 19th; namely, the public discourses on the nature, the social destiny and the education of women in the philosophical and socio-political dialogue within the framework of the European and Greek Enlightenment during the 18th century and the ideological displacements during the 19th. In the first part of the chapter I present the views and of the European philosophers on the “women’s issue”, charting the three traditions of philosophical though shaped by the philosophers’ views. In the second part of the chapter the views of Greek proponents of the Enlightenment are presented in correlation with the correspondent European ones. In the third and last part the ideological shifts in regard to the issue during the 19th are presented: namely the transition from the public discourses on the “nature” to the discourses on the “rights”, from the “difference” to the “equality in difference” from the public presence of women as individuals to their collective public activity, from the “critique with no name” to “emancipation” and ‘feminism”. The chapter is concluded by a brief evaluation of the course of the theoretical negotiation of the “women’s issue” in the Western and Greek speaking world

Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι δημόσιοι λόγοι που αρθρώνονται για τη φύση, τον κοινωνικό προορισμό και την εκπαίδευση γυναικών στο φιλοσοφικό και κοινωνικό-πολιτικό διάλογο στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού και νεοελληνικού Διαφωτισμού κατά τον 18ο αιώνα και έως τις δυο πρώτες δεκαετίες του 19ου, και οι ιδεολογικές μετατοπίσεις στη διάρκεια του 19ου. Στο κεφάλαιο σχηματοποιούνται τρία μέρη ανάπτυξης του θέματος αυτού. Στο πρώτο μέρος του κεφαλαίου αναπτύσσονται οι απόψεις των ευρωπαίων διαφωτιστών και σκιαγραφούνται οι διαφορετικές κατευθύνσεις σκέψης και λόγου που συγκροτούνται και διαμορφώνουν τις περί φύλων ιδεολογίες, οι οποίες επηρεάζουν ολόκληρο τον 19ο αιώνα αναφορικά με την κοινωνική θέση και την εκπαίδευση των γυναικών στο δυτικό κόσμο, ενώ στο δεύτερο μέρος αναπτύσσονται συσχετιστικά με τις ευρωπαϊκές κατευθύνσεις σκέψης οι απόψεις των ελλήνων διαφωτιστών. Στο τρίτο μέρος παρουσιάζονται οι ιδεολογικές αλλαγές και μετατοπίσεις στο «γυναικείο ζήτημα», κατά τον 19ο αιώνα κάτω από την επίδραση των νέων ιστορικών συνθηκών: το «πέρασμα» δηλαδή από τους λόγους «περί φύσης» στους λόγους περί δικαιωμάτων, από τη «διαφορά» στην «ισότητα στην διαφορά», από τη μεμονωμένη δημόσια γυναικεία παρουσία στη συλλογική, από το «κίνημα χωρίς όνομα» στη «χειραφέτηση» και στο φεμινισμό. Το κεφάλαιο ολοκληρώνεται με μια συνοπτική παρουσίαση και αποτίμηση της πορείας αυτής της θεωρητικής διαπραγμάτευσης του «γυναικείου προβλήματος/ζητήματος».